Yıl 1987, ABD’li bir terapist olan Francine Shapiro, kendisini üzen bazı olayları düşünürken parka yürüyüş yapıyor. Biraz yürüyüp yorulduğunu hissedince bir banka oturuyor. Bu sırada tenis oynayan bir çifti izlemeye koyuluyor, bir süre sonra zihnindeki olumsuz düşüncelere ve üzüntü duygusuna yeniden odaklandığında, bunun azaldığını fark ediyor. O gün içinde neler yaptığını düşünüyor ve üzüntüsünü azaltan durumun ne olduğunu keşfetmeye çalışıyor. Yaşadığı tek farklılığın tenis maçı izlemek olduğunu tespit ediyor. Ertesi günü ve devam eden günlerde birkaç kez daha aynı şeyi yapıyor, yani parka gidip tenis oynayan insanları izliyor. Fark ediyor ki herhangi bir terapi almamasına rağmen,üzüntü duygusu tamamen yok oluyor ve kendisini çok daha iyi hissediyor. Araştırmalarını sürdürüyor ve 1989 yılında, travmaların olumsuz etkilerini azaltan en etkili bilimsel yöntemlerden birini keşfediyor. Bu yöntemi bazı terapi kuramlarıyla birleştirerek EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapi yöntemini bilim dünyasına kazandırıyor.
TRAVMA NEDİR?
Hayatımızda beklenmedik şekilde ortaya çıkan, bizde şok etkisi yaratan, bizim yada bir yakınımızın fiziksel sağlığına ya da ruhsal sağlığına zarar verecek, şiddetli duygular yaratan olayları travma olarak tanımlayabiliriz. Burada kast edilen ruhsal travmadır, fiziksel travma değildir. Fiziksel yaralanma ya da saldırıların oluşturduğu ruhsal etki de burada bahsi geçen ruhsal travmaya girmektedir. Tecavüz, aldatılma, taciz, trafik kazası, bir yakınımızı ani olarak kaybetme, bağlandığımız birinden beklenmedik şekilde ayrılma, bir yakınımızın ya da bizim başımıza gelen sağlık sorunları, bunların bizde bıraktığı yoğun negatif duygulanımı ruhsal travmaya örnek olarak verebiliriz, örnekler çoğaltılabilir, ancak burada ruhsal travmadan kast edilen muhakkak çok kötü bir olayın yaşanması değil, kişiye yaşadığı durumun baş etmesi açısından ağır gelmesi durumu olarak adlandırılabilir. Bir insan için annesinin ölümü kısa bir süre sonra atlatılabilirken, bir başkasının bir süredir baktığı evcil bir hayvanın ölümünü atlatamaması, bunun yasını yıllarca tutması ve hayat kalitesinin bozulması travmatik yaşantıya örnek olarak gösterilebilir. Kişinin benliğinde zaman geçmesine rağmen yoğun duygular oluşturan her olay travma olarak değerlendirilebilir. Travmalara bağlı kaçınma davranışları gözlemlenebilir. Örneğin, cinsel saldırıya uğrayan bir birey hayatı boyunca cinsel bir birliktelik yaşamaktan kaçınarak, eş seçmeyebilir ve cinselliği hayatında yok sayabilir. Ya da evlense bile cinsel ilişkiye girememe ya da cinsellikten haz almama tiksinme, cinselliğin olacağı ihtimalinden kaçınmak için yoğun bir çaba harcama söz konusu olabilir. Trafik kazası yaşayan bir birey, araç kullanmaktan tamamen kaçınabilir, araca binme durumunda aşırı tedirginlik gösterebilir. Aldatılan bir birey, bir sonraki ilişkisinde aldatılacağına dair yoğun bir kaygı yaşayabilir, eşini sürekli kontrol altında tutarak bunaltabilir, kendisini değersiz ve mutsuz hissedebilir.
EMDR TERAPİNİN TRAVMALARA ETKİSİ NEDİR?
Farklı terapi yöntemlerini bir araya getirmiş bir uygulamadır, göz hareketleri bizim uykunun ilk evresinde (REM UYKUSU- Repeat eye movement) bilgi işleme sırasında gözler kapalı iken gözbebekleri hafif haraketlidir, bu evrede beyin sağ ve sol beyin arası bilgi işleme yapar, ancak Rem uykusu kısa olduğundan travmatik bilgiler işlenmez, yada yanlış işlenir, bu da travmanın yarattığı olumsuz inanç, duygu ve davranışların devam etmesine neden olur. Emdr yöntemiyle, uykuda işlenemeyen ya da yanlış işlenen anılar, terapide çift yönlü uyarımla beyinde duyarsızlaşma sağlanarak yeniden işlenir. Çift yönlü uyarım (göz hareketleri, dokunma,ses) EMDR in önemli unsurudur.
EMDR Terapi Süreci ve Aşamaları: 1-Danışan Geçmişi (Anemnez) 2-Hazırlık (Danışanın bilgilendirilmesi, güvenli yer oluşturulması…) 3-Değerlendirme -Hedef anının belirlenmesi -Hedef anıyla ilgili olumsuz inancın belirlenmesi -Hedef anıyla ilgili danışanın şu anda sahip olmasını istediği olumlu inancın belirlenmesi -Olumlu inancın şu anda danışana ne kadar gerçekçi geldiğinin puanlanması (1-7 arası puanlaması istenir) -Hedef anıyla ilgili duyguların belirlenmesi -Duygunun bedenin neresinde ne düzeyde rahatsızlık yarattığının belirlenmesi (0-10 arasında ölçümleme yapması danışandan istenir) 4-Duyarsızlaştırma (Çift taraflı bilateral uyarımlar) 5-Yerleştirme (Pozitif inancın yerleştirilmesi) 6-Beden Tarama 7-Tamamlama 8-Yeniden Değerlendirme
EMDR Terapi travmalar dışında ya da travmalara bağlı olarak ortaya çıkan diğer duygudurum ve anksiyete bozukluklarının tedavisinde de çok etkili bir yöntemdir. Bunlar;
-Panik bozukluk
-Fobiler
-Obsesif Kompulsif bozukluk ve diğer anksiyete(kaygı bozukluklarında)
-Somatizasyon bozukluğu ve kronik ağrılar
-Cinsel sorunlar
-Performans ve sınav kaygısı
-Depresyon
-Yeme bozuklukları
-Bağımlılıklar
Uzm.Psikolog Nur GEZEK